Hoe werk je samen met ouders en andere vrijwilligers bij initiatieven en projecten voor wijkgericht werken? Drie wijken in Zwolle organiseerden leergemeenschappen waarin ouders samen met beroepskrachten leren hoe hun gewone leven versterkt kan worden. Met succes.
Veel ouders hebben vragen over de ontwikkeling van hun kinderen. Op wijkniveau kunnen veel verschillende organisaties hen hierbij ondersteunen, denk aan het Sociaal Wijkteam, de GGD, huisartsen, verloskundigen, basisscholen en de kinderopvang. Het is voor ouders echter niet altijd duidelijk waar ze hun vragen kunnen stellen of ondersteuning kunnen krijgen die hen verder helpt. In Zwolle zijn daarom in drie verschillende wijken leergemeenschappen opgezet die ouders helpen hun weg te vinden. De leergemeenschappen zijn onderdeel van het project ‘Samenwerken aan preventie en normalisatie rond het jonge kind’. In elk van de drie wijken werken een ouder, professional en onderzoeker samen aan het versterken van het gewone leven, zodat kinderen zich positief kunnen ontwikkelen. In de wijk Stadshagen zijn dit Marcha Emmens (Sociaal Wijkteam Zwolle), Anita Zandbergen (onderzoeker bij hogeschool VIAA) en Mirella Zwanenburg (bewoner van Stadshagen, grafisch vormgever en moeder van twee kinderen). In dit artikel vertellen zij samen met projectleider Els Bos de Groot over wat dit project tot een succes maakt.
‘Het wijkteam merkt dat de inwoners van Stadshagen vaak pas laat bij hen terecht komen, als er al veel problemen in een gezin zijn.’
Aansluiten bij de behoefte in de wijk
In Stadshagen, een nieuwbouwwijk in Zwolle met veel jonge gezinnen, wordt er gewerkt aan het versterken van het netwerk van ouders. Dat dit aansluit bij wat de wijk wil, weet het drietal omdat er bij de start van het project een enquête is uitgezet onder de wijkbewoners. Hieruit bleek dat ouders met jonge kinderen in Stadshagen meer verbinding met andere ouders willen en behoefte hebben aan duidelijkheid over welke activiteiten er voor hen georganiseerd worden.
Het versterken van het netwerk van ouders in Stadshagen is ook voor het wijkteam belangrijk. Marcha Emmers vertelt dat er in deze wijk veel achter de voordeur speelt, ook dingen die niet goed gaan. Zo zijn er bijvoorbeeld veel vechtscheidingen. Het wijkteam merkt dat de inwoners van Stadshagen vaak pas laat bij hen terecht komen, als er al veel problemen in een gezin zijn. De hoop is dat als het onderling contact tussen de bewoners van Stadshagen versterkt wordt, zij elkaar ook kunnen helpen bij voorliggende vragen en het normaliseren van ervaringen. Zo heeft het versterken van de netwerken van ouders ook een preventieve werking.
Inhoudelijk betrokken ouders
Drie personen sturen de leergemeenschappen in de Zwolse wijken aan. Naast dit vaste drietal, is er in elke wijk een netwerk van ouders, vrijwilligers en professionals opgezet. Deze netwerken zijn op initiatief van ouders of professionals ontstaan en bestaan uit mensen die vanuit hun eigen perspectief meedenken over de activiteiten die opgezet worden. De motivatie van de ouders om actief deel te nemen in het netwerk komt voort uit de belemmeringen die zij ervaren, bijvoorbeeld bij het krijgen van hulp of het leggen van contact met andere ouders.
‘De inhoud van het project spreekt ouders aan’
De samenwerking met ouders, andere vrijwilligers en professionals in deze netwerken is zeer positief. Dit komt volgens projectleider Els Bos de Groot vooral omdat de inhoud van het project de ouders aanspreekt: We merken dat de ontmoetingen in de netwerken goed lopen. ‘Mensen zijn enthousiaste en de onderwerpen leven in de wijk bij zowel de ouders als de professionals en dat stimuleert elkaar ook. We hebben een kleine financiële tegemoetkoming voor de deelnemende vrijwilligers , maar dit is zeker niet de prikkel om mee te doen; het is vooral het gegeven dat ze echt persoonlijk en inhoudelijk betrokken zijn bij het project.’
Echt samenwerken met de doelgroep
Dat deze inhoudelijke betrokkenheid een grote rol speelt, beaamt  het drietal uit Stadshagen. Onderzoeker Anita Zandbergen geeft aan dat het voor het project van meerwaarde is dat je echt samen met de doelgroep werkt: ‘We hebben het niet over de doelgroep maar we doen het samen met de doelgroep.’ Tegelijkertijd is het wel een uitdaging om het netwerk vast te houden. Het project startte voortvarend, maar het is moeilijk om alle ouders en andere vrijwilligers aangehaakt te houden. ‘In het begin, toen we bezig waren met het opzetten van het oudercafé ‘Koffie en Koters’ was iedereen erg enthousiast en was het allemaal wat actiever. Nu zien we dat het moeilijker is om iedereen aangehaakt te houden’, zegt Marcha Emmens. Dit betekent overigens niet dat het netwerk niet meer bestaat, als het drietal een beroep op de betrokken ouders en vrijwilligers doet dan staan ze er. ‘En we zien dat de bijeenkomsten na de ‘pauze’ door de coronamaatregelen weer goed bezocht worden en er al verschillende contacten zijn ontstaan, tussen ouders onderling én tussen ouders en professionals. Dat is precies waar behoefte aan was in Stadshagen’, zegt Mirella Zwanenburg.
Samenwerken met andere projecten en initiatieven
Naast ouders zijn ook professionals, beleidsambtenaren, zorgorganisaties en scholen betrokken bij de leergemeenschappen. Het betrekken van deze mensen en organisaties werkt als een olievlek. Omdat steeds meer mensen weten wat er in de drie wijken gebeurt, worden er steeds vaker verbanden gelegd met andere projecten en initiatieven. Zo vindt het oudercafé in Stadshagen plaats in de kantine van voetbalclub CSV’28 en verzorgen mensen van de dagbesteding van PhilaZon de koffie, een locatie van Philadelphia waar mensen met een lichte verstandelijke beperking werken. Daarnaast betrekt de gemeente de projectleider op bestuurlijk niveau bij andere projecten die raken aan de activiteiten in de drie wijken. ‘Inmiddels word ik als projectleider ook uitgenodigd om mee te denken over de aanpak van laaggeletterdheid en het project ‘Kansrijke Start’ in Zwolle. Dit raakt aan ons project en we kunnen elkaar op deze manier aanvullen en versterken’, aldus Els Bos de Groot.
Tips en aanbevelingen
Succesvolle samenwerking met ouders en andere vrijwilligers is iets waar veel initiatieven en projecten mee worstelen. Wat maakt de aanpak in Zwolle zo succesvol? En welke tips of aanbevelingen heeft het drietal in Stadshagen voor andere projecten die (willen) samenwerken met ouders en vrijwilligers?
Volwaardige positie
Ten eerste is het belangrijk om de ouders en/of vrijwilligers echt een volwaardige positie binnen het project te geven en dit mogelijk te maken. In Zwolle krijgen de deelnemers aan de netwerken een kleine vergoeding. Maar dat is niet de doorslaggevende factor voor veel ouders om betrokken te blijven. ‘Zet de ouders centraal en niet het project. Sluit aan bij wat de ouders zeggen dat zij nodig hebben in de wijk en help ze dat mogelijk te maken. We merkten bijvoorbeeld dat ouders hun kind(eren) graag meenemen naar een bijeenkomst, omdat ze anders oppas moeten regelen. Daarom organiseren we het oudercafé zo dat kinderen zich goed kunnen vermaken en ouders voldoende gelegenheid hebben om rustig met elkaar en met professionals te kletsen’, vertelt Mirella Zwanenburg.
Zorg voor diversiteit in je netwerk
Als je samen met ouders en/of vrijwilligers werkt is het belangrijk dat zij een brede doelgroep vertegenwoordigen. Zorg daarom dat je netwerk zo divers mogelijk is. Marcha Emmens: ‘Het is ingewikkeld om iedereen te bereiken, zorg daarom dat je projectgroep je doelgroep weerspiegelt. Wij merken dat het betrekken van een ouder in de projectgroep maakt dat je veel beter kan aansluiten bij het netwerk. Zij zorgt er bijvoorbeeld voor dat we dezelfde taal spreken als onze doelgroep en niet vervallen in jargon.’
Sluit aan bij wat er is
Het duurzaam beleggen van netwerken die tijdens een project worden opgezet is een uitdaging. Met name omdat er na de projectperiode geen middelen meer zijn voor een projectgroep die het coördineert. Het is daarom belangrijk dat het netwerk aansluit bij bestaande initiatieven. ‘Als je de activiteiten van het netwerk ergens onder kan hangen is de kans op een duurzame voortzetting groter. In Stadshagen heeft het netwerk van ouders en vrijwilligers aansluiting gezocht bij een bestaand ouderplatform en Travers Welzijn. Zo weten we wat de behoefte van de wijk is en kunnen we onze activiteiten inbedden in een bestaande structuur’, zegt Anita Zandbergen.
Het project en het onderzoek in de drie wijken wordt op 27 september met een eindcongres over het jonge kind afgerond, waarbij ook het onderzoeksverslag wordt gepresenteerd. Voor het eindcongres worden alle betrokken professionals en beleidsambtenaren in de stad rond het jonge kind en ouders uitgenodigd, zodat het netwerk hiermee opnieuw een impuls kan krijgen.
Â
Het project de Samenwerken aan preventie en normalisatie rond het jonge kind’ is één van de onderzoeken in het ZonMw-project ‘Versterken en verbeteren van wijkgericht werken’. Voor dit project, dat bestaat uit 10 onderzoeken naar wijkgericht werken met kinderen en gezinnen, vervult Integraal Werken in de Wijk (IWW) de kennisfunctie. IWW verrijkt de onderzoeken met beschikbare kennis en brengt de kennis die uit de projecten voortkomt, weer verder. Ga naar overzichtspagina.
