Optimaal Leven bestaat uit drie teams en een team in oprichting, waarin wordt samengewerkt door professionals vanuit GGZ Drenthe (FACT), Verslavingszorg Noord Nederland, Cosis (organisatie voor ambulante begeleiding) en lokale welzijnsorganisaties.
Dit team is er voor de EPA (ernstige psychische aandoeningen) doelgroep. De medewerkers van het Optimaal Leven team opereren in de wijk. De benadering naar de inwoner is: herstelgericht, dichtbij, vanuit 1 plan en regie voor de inwoner. ‘We doen het samen’.
Op welke vraag of behoefte geeft dit praktijkvoorbeeld antwoord?
Voor mensen met psychische kwetsbaarheid die zelfstandig in de wijk wonen is vaak ondersteuning, zorg en/of behandeling nodig vanuit meerdere organisaties, maar wordt dit niet goed op elkaar afgestemd. Daarnaast ervaren inwoners strenge behandelcriteria en komt het voor dat zij lang moeten wachten op de hulp die ze nodig hebben. Hierdoor zijn er barrières om snel en laagdrempelig hulp in te zetten. Doordat zij niet goed geholpen kunnen worden, ontstaat er al snel wantrouwen en boosheid richting de hulpverlening. Onderbehandeling komt vaak voor.
Daarnaast zoeken organisaties elkaar niet altijd op. Zo is er nog een te grote afstand tussen de GGZ en het welzijnswerk en vindt consultatie en afstemming tussen deze twee domeinen nog onvoldoende plaats. Sommige welzijnsorganisaties lopen lang rond met de complexe vragen van inwoners, maar hebben geen idee dat er een behandelvraagstuk onder ligt, vanwege een psychische kwetsbaarheid. Andersom wordt welzijnswerk soms te weinig betrokken, waar ze juist wel van nut kunnen zijn voor normalisering en de verbinding met de sociale basis/het voorliggend veld.
Het doel van deze aanpak is:
- Consultatie en behandeling vanuit de GGZ meer naar ‘de voorkant’ te bewegen en meer aanwezigheid in het dagelijks leven van mensen in de wijken.
- Behandeling, ambulante (woon)begeleiding, dagbesteding en welzijn leren elkaar kennen. Weten wie wat doet, maar ook weten wie welke kwaliteit heeft en wie waarvoor inzetbaar is.
- Verschillende domeinen en meerdere zorgsoorten kijken samen met de inwoner wat nodig is. Hierdoor wordt maatwerk mogelijk gemaakt.
- Inwoners leren vanuit de herstelgedachte te leven met een psychische kwetsbaarheid en kunnen waardig meedoen in de maatschappij.
Hoe werkt het?
Het Optimaal Leven team richt zich op het versterken van de kwaliteit van leven voor mensen met langdurige psychische problemen. Er zijn drie integrale teams (1 in Emmen, 1 in Assen en 1 in De Wolden) waarvan de medewerkers vijf dagen per week bij elkaar komen. Een team in Midden-Drenthe is in oprichting in.
In elk werkgebied is ook een sociaal team, waarin ook een medewerker van het Optimaal Leven team is vertegenwoordigd. De sociale teams zijn de oren en ogen van de wijk en signaleren de hulpvragen van inwoners. De medewerker vanuit het Optimaal Leven team biedt in het sociaal team consultatie, denkt mee, kan eventueel meegaan op huisbezoek en kan, wanneer specialistische hulp nodig is voor een inwoner, opschalen naar het Optimaal Leven team. Maar kan ook vanuit het Optimaal Leven team helpen ‘afschalen’ naar het sociaal team. Naast de signalerende functie van de sociale teams, heeft ook Optimaal Leven een signalerende functie. Ook via huisartsen en aanmeldcentra van organisaties komen mensen bij Optimaal Leven binnen.
In het Optimaal Leven team werken organisaties samen om een passende oplossing te vinden, mét de inwoner met een hulpvraag. Dit om te voorkomen dat iemand moet aankloppen bij meerdere instanties en dat zij verschillende, wellicht tegenstrijdige, oplossingen bieden waarmee de inwoner niet geholpen is. Vanuit het Optimaal Leven team wordt begeleiding en behandeling geboden. Deze begeleiding en behandeling wordt dichtbij (in de wijk) geboden, vanuit de herstelgedachte. ‘Je bent meer partner van de inwoner’. Hulp richt zich niet zozeer op repareren, maar op herstel van rollen op persoonlijk en maatschappelijk vlak. Er wordt in een vroeg stadium contact gelegd met de inwoner, een vertrouwensband gecreëerd en gemotiveerd om begeleiding of behandeling te accepteren.
Was de doelgroep betrokken bij de ontwikkeling?
De doelgroep waren mensen met ernstige psychische aandoeningen (EPA) die (zelfstandig) in de wijk wonen.In de voorbereiding hebben inwoners/cliënten meegedacht over de vraag: wat willen mensen die in zorg zijn nou eigenlijk? Hier zijn meerdere bijeenkomsten voor geweest; voor mensen in zorg, hun naasten en ook het Trimbos-instituut.
Wat levert het op?
Deze werkwijze, waarbij partijen bij elkaar zijn gebracht, zorgt ervoor dat de problematiek sneller gesignaleerd kan worden, inwoners sneller gevonden worden en hulp dichtbij, in de wijk, kan worden geboden. De samenwerking vanuit de verschillende organisaties en de focus op eigen regie van de inwoner maakt dat er gezamenlijk een passende oplossing kan worden gerealiseerd en integrale ondersteuning kan worden geboden. Het werken vanuit de herstelgedachte helpt inwoners om te leren leven met een psychische kwetsbaarheid en om een voor hen zinvolle rol te vervullen in de maatschappij.
Is de borging geregeld?
Door de deelname van de ‘moederorganisaties’ in het Optimaal Leven team is de integraliteit van de hulpverlening geborgd en dient als basis om hiermee verder te gaan. De winst van deze samenwerking wordt ingezien: het langs elkaar heen werken door organisaties wordt door de samenwerking weggehaald en de doelgroep wordt effectief geholpen. Samenwerken op inhoud begrijpen alle partijen. De consequenties voor organisatie en bedrijfsvoering dienen nog verder te worden uitgewerkt en besloten.
Om de aanpak door te ontwikkelen en te borgen moet er bijvoorbeeld inzichtelijk worden gemaakt welke financiële middelen extra nodig zijn om als team te blijven werken, naast de financiële stromen vanuit de moederorganisaties. Daarover moeten de organisaties met de gemeente en zorgverzekeraar in gesprek gaan. De organisaties maken zich elk nog te veel zorgen over hoe zij zelf intern de financiën op orde krijgen, aangezien het de bedoeling is om het marktdenken, het productieschrijven en onderlinge concurrentie los te laten. Dat staat het centraal stellen van de inwoner nog te veel in de weg. Deze zorgen moeten worden weggenomen om de focus meer te leggen op wat nodig is voor de inwoner.
Hoe is het gefinancierd?
Inkomsten worden gegenereerd via het openen van DBC’s (Diagnose Behandel Combinatie) of aanvragen van Wmo-indicaties en er wordt voor een klein deel gewerkt met Wmo-gefinancierde bemoeizorg. Medewerkers nemen structureel deel aan de integrale Optimaal Leven teams en worden dus volledig gefinancierd uit de inkomsten die het team genereert. Er wordt gestuurd op een sluitende begroting.
De subsidies van ZonMw en de bijdragen van de stuurgroep- partners wordt ingezet voor de ondersteuning van de transformatie en het doen van onderzoek. Binnenkort eindigt de ZonMw projectfinanciering.
Met wie wordt samengewerkt?
GGZ Drenthe (FACT), Verslavingszorg Noord Nederland, Cosis (ambulante begeleiding) en lokale welzijnsorganisaties.
Tips
- Het uitgangspunt bij de Optimaal Leven teams is de gezamenlijkheid in alle onderdelen van het werk: samen met de cliënt, samen met zorg- en welzijnsaanbieders, samen met gemeenten en verzekeraars.
- Investeren in het kennen van elkaar. Weten wie wat kan en doet, drempels proberen te slechten.
- Lef hebben. Risico’s durven en kunnen nemen. Ook waar het gaat om privacy gevoelige info ten opzichte van maatschappelijk belang.
- Clientperspectief strategisch leidend laten zijn en je organisatie daarop inrichtten. Wanneer dit vanuit beheersing, financiën en risico’s indekken geregeld moet worden, lukt dit niet.
Meer weten?
- www.optimaallevendrenthe.nl
- https://www.denederlandseggz.nl/nieuws/publicatie-onderzoeksrapport-ambulante-ggz-in-de-wijk
- https://beweginginkwetsbaarheid.nl/#/page/thema-5-financiering-organisatie
Contactgegevens voor nadere vragen: Ron den Ouden ron.den.ouden@ggzdrenthe.nl