Deel deze pagina

Collectieve aanpak in Utrecht (Lokalis)

De collectieve aanpak is een groepsgerichte vorm van samenwerken met ouders, waarbij gewerkt wordt aan veelvoorkomende vragen in de wijk en op scholen. Het idee is om actuele opvoedvraagstukken die spelen in een wijk, gezamenlijk met ouders aan te pakken en hier richting aan te geven. De collectieve aanpak staat voor het verbinden van vergelijkbare (opvoed)vragen, zodat zij, naast eventuele professionele hulp, ook ondersteunend kunnen zijn aan elkaar. Ouders kunnen elkaar ook echt ondersteunen bij deze vraagstukken. De ene groep ouders heeft van nature een minder groot netwerk om hen heen om op terug te vallen. Door middel van de collectieve aanpak wordt dit informele netwerk ondersteund en versterkt. 

Op welke vraag of behoefte geeft dit praktijkvoorbeeld antwoord?

Er zijn veel gezinnen met dezelfde vragen binnen wijken in Utrecht. De behoefte ligt in het eerder ondersteunen van gezinnen op veelvoorkomende problematiek en het helpen voorkomen hiervan, door middel van collectieve ondersteuning. Individuele hulpverlening blijkt namelijk niet altijd toereikend. De collectieve aanpak zorgt voor de versterking van het eigen netwerk van ouders. Daarbij gaat het om een duurzame samenwerking in de wijk, waarbij veel gezinnen worden bereikt.

Hoe werkt het?

Allereerst wordt ofwel op basis van cijfers uit de wijk een thema bepaald, ofwel eerst met ouders besproken wat heersende thema’s zijn waar ouders tegenaan lopen. Dit wordt gedaan aan de hand van prioriteiten top 3’s van een buurtteam. Ook worden scholen en huisartsen betrokken door hen te vragen wat voor thema’s zij tegen komen in hun werk. Vanuit welk startpunt een thema gekozen wordt, het wordt altijd met ouders besproken om te controleren of het aansluit. Aan deze ouders wordt ook gevraagd of zij nog meer mensen kennen die baat kunnen hebben bij deze samenwerking. Het proces wordt gezamenlijk met ouders vormgegeven: zij bepalen zelf wat passend is bij de vragen die zij hebben. 

Momenteel hebben drie pilots plaatsgevonden in verschillende wijken in Utrecht. De drie verschillende thema’s waren: gezond gewicht en grenzen, ouderschap en scheiden en schooluitval. Gezinswerkers uit het buurtteam en de Jeugdgezondheidszorg werken in een groepssessie met ouders van kinderen die met deze thema’s te maken hebben. De focus ligt op opvoedvaardigheden die hierbij komen kijken. Ouders hebben vragen zoals: “hoe ondersteun ik mijn kind bij het maken van gezonde keuzes?” en “hoe geef ik mijn grenzen aan bij mijn kind?”. De bijeenkomsten worden vervolgens gezamenlijk vormgegeven en geëvalueerd. 

Was de doelgroep betrokken bij de ontwikkeling?

Was de doelgroep betrokken bij de ontwikkeling? Ouders worden zoveel mogelijk betrokken bij de ontwikkeling en de vormgeving van het traject. Wel blijkt het soms nog lastig om kinderen en/ of jongeren er ook echt bij te betrekken. 

Wat levert het op?

Er wordt gebruik gemaakt van de eigen kracht en kennis van ouders, waarmee zij elkaar kunnen ondersteunen. Door de persoonlijke aanpak staan gezinswerkers al zodanig met ouders in contact, dat vragen geen vragen hoeven te worden waar meer formele hulp voor nodig is. 

Door het contextgericht werken waarbij aangesloten wordt bij de ouders zelf, kunnen wijken en scholen duurzaam versterkt worden. Er komt gezamenlijk zicht op uitdagingen en kansen in de wijk, waar vanuit weer nieuwe initiatieven kunnen ontstaan. 

Gedurende het proces wordt ook met ouders besproken wat het specifiek voor hen oplevert, dit verschilt namelijk per gezin en geeft inzichten voor een volgend Collectieve Aanpak. 
Ook kunnen er kosten bespaard worden door deze collectieve aanpak versus individuele hulpverlening, al staat dit meer op de achtergrond.

Is de borging geregeld?

Middels deze aanpak wordt getracht om juist in de toekomst wijken en scholen duurzaam te versterken. Doordat er lerend wordt gewerkt, namelijk door te doen en met elkaar van het proces te leren, wordt de kwaliteit van de collectieve aanpak continu verbeterd. 

Er wordt op toegezien dat de aanpak aan ieders behoefte blijft aansluiten. Zo blijven ouders continu betrokken bij het proces. Ook wordt voorafgaand en gedurende het proces aan de gezinswerkers gevraagd waar hun behoefte ligt en hoe zij de aanpak willen vormgeven.  

Aan het einde van elke ouderbijeenkomst wordt ook gewerkt met een enquêteformulier. Hiermee wordt inzichtelijk gemaakt in hoeverre ouders zijn geholpen en in hoeverre zij weer verder kunnen.

Hoe is het gefinancierd?

De collectieve aanpak wordt gefinancierd door de Gemeente Utrecht, als onderdeel van het budget dat Lokalis hiervoor krijgt.

Met wie wordt samengewerkt?

Vanuit zowel de JGZ als vanuit Lokalis zijn er drie adviseurs/ procesbegeleiders Collectieve Aanpak. Deze hebben een soortgelijke functie maar werken vanuit een andere organisatie. 

Er wordt samengewerkt met ketenpartners zoals stichting Al Amal, JOU en Dock. Ook wordt inhoudelijk afgestemd met het Team Sociaal en Collectieve Aanpak van het JGZ, vindt er regelmatig overleg plaats met het wijkbureau, de gemeente, wijkagenten, jongerenwerk en adviseurs van de collectieve aanpak JGZ. 

Binnen deze samenwerkingen wordt rekening gehouden met de privacywetgeving. Gezamenlijk wordt het gesprek gevoerd over wat de verplichting (commitment) van iedere partner is en wat de uitwerking hiervan is in de samenwerking. Daarbij wordt aandacht besteed aan hoe actiepunten bij de directie terechtkomen.

Tips

Het is belangrijk om:

  • Binnen gemeenten ruimte en prioriteit te geven aan deze collectieve beweging, buiten de bestaande marges van een wijkteam.
  • Taal en woorden te geven aan wat de bedoeling van de aanpak is.
  • Een teammanager te hebben die helpt om de snelste weg te bewandelen waarin je zo vroeg mogelijk aanwezig bent in het proces van de hulpvraag.
  • Je plek te durven nemen, te zorgen dat je gezien wordt en serieus wordt genomen.
  • Te werken met een platte organisatie, zodat de directie erbij betrokken kan worden.
  • Je bewust te zijn van de weerstand en frustratie die de aanpak bij werknemers op gaat roepen, omdat soms eerst een paar stappen teruggezet dienen te worden.
  • Aan verwachtingsmanagement te doen en het proces uit te leggen: problemen worden niet direct opgelost maar vormen een onderdeel van het proces.
  • Zelf ook kwetsbaar te durven zijn.

Bekijk ook de Monitor met tussentijdse rapportage.