De Sociaal Wijkteams in Haarlem en Zandvoort maakten van de Kennisbouwstenen van Integraal Werken in de Wijk (IWW) een vertaalslag naar de kennisbehoefte van hun eigen professionals en organisatie. Wat levert dat op en hoe pak je zoiets aan? ‘Wij kunnen nu veel beter ons verhaal vertellen.’
De kennisbouwstenen geven inzicht in de algemene en specifieke competenties waar wijkteammedewerkers over moeten beschikken. Ze zijn opgebouwd aan de hand van kennisdomeinen waar Sociaal Wijkteams mee te maken krijgen, zoals onder andere gezondheid, geldzaken en participatie. De Sociaal Wijkteams in Haarlem en Zandvoort ontwikkelden de kennisbouwstenen op maat voor de eigen gemeenten Haarlem en Zandvoort. Deze hebben ze opgenomen in een kennisportaal waar professionals ook werkdocumenten en trainingen kunnen vinden.
Perspectief van de inwoner als uitgangspunt
‘Wij wilden een eigen instrument ontwikkelen, passend bij onze lokale situatie’, vertelt projectleider Addy van der Sluijs. ‘Dit om samenhang te brengen in nieuwe informatie en wat we in de loop van de tijd al ontwikkeld en ingezet hadden.’ De rode draad is daarbij hoe de Sociaal Wijkteams willen werken. Van der Sluijs: ‘Zo zijn de 5 gebruikte methodieken in samenhang terug te vinden in de kennisbouwstenen. We leggen daarbij ook de relatie met de benodigde kennis, vaardigheden en competenties van medewerkers. Bij alles hebben we het perspectief van de inwoner als uitgangspunt genomen.’
Relevant voor praktijk
‘De kennisdomeinen vonden we best nog wel abstract’, vertelt GGZ-ondersteuner Elissa Bos, werkzaam in één van de Sociaal Wijkteams. ‘Terwijl je wilt dat ze relevant zijn voor de praktijk van medewerkers. Daarom heb ik gesprekken gevoerd met collega’s. Wat betekent dit nou in de praktijk? Welke algemene en specifieke kennis en vaardigheden zijn er volgens jou nodig op de verschillende leefdomeinen? Wat moet er nog aangevuld worden? Hoe halen we die informatie op? Met wie gaan we daarvoor in gesprek?’
Implementatieplan
Daar zit ook gelijk wel een uitdaging, want sommige kennisdomeinen zijn vrij breed. En te veel informatie maakt dat het onoverzichtelijk wordt. Bos: ‘Daarom hebben wij informatie geselecteerd die we regelmatig gebruiken. Zoals het handboek voor ambulante begeleiding, het budgetplan of het formulier voor maatwerkvoorziening.’ ‘Ook werkt het goed om een implementatieplan op te stellen’, vult Willemijn Koolhaas Van Wikt-training en innovatie aan die als zelfstandige meehielp om de kennisbouwstenen te ontwikkelen. ‘En het steeds weer aandacht te geven op een creatieve manier. Voor de lancering hebben we bijvoorbeeld een quiz gemaakt.’
Verbinding met de organisatie
Van der Sluijs: ‘Je moet verder voorkomen dat zo’n kennisportaal een los element wordt. Je kunt bijvoorbeeld de kennisbouwstenen ook vertalen naar het opleidingsbeleid, teamontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling. Zo kunnen de bouwstenen context bieden in: Waar staat een professional met diens ontwikkeling? Op welk gebied heeft diegene bijvoorbeeld nog extra training en scholing nodig? Ook kun je de kennisbouwstenen laten terugkomen in de casuïstiekbespreking en in het inwerkprogramma. Zo borg je de kennis ook echt.’
Up-to-date
Bij een kennisportaal is het verder belangrijk dat de kennis up-to-date blijft en dat de links blijven werken. Bos: ’Daarvoor kan je bijvoorbeeld een redactieteam opstellen, waarmee je ook zorgt voor een stukje eigenaarschap. Ook de inhoud zelf is nooit af. Als organisatie blijf je natuurlijk bijstellen in hoe je wilt werken aan de hand van ontwikkelingen. Wat dat betreft is het ook een kans voor verdere professionalisering.’
Neem mensen goed mee
Koolhaas: ‘Nog een tip is om zowel medewerkers als teamleiders goed mee te nemen bij de vertaling van de kennisbouwstenen naar de eigen lokale context. Zo hebben we regelmatig onze bevindingen aan teamleiders voorgelegd. Daarnaast is het goed om na te denken hoe je medewerkers kunt stimuleren om gebruik te maken van het kennisportaal. Bijvoorbeeld ook door het op te nemen in het inwerkprogramma en formulieren die medewerkers regelmatig gebruiken.’
Inzicht in wat nog mist
De implementatie vraagt best wat, maar levert ook veel op. Het ontwikkelen van kennisbouwstenen maakt bijvoorbeeld dat een team zich bewust wordt van welke informatie nog mist. Bos: ‘Zo hebben we naar aanleiding van dit proces een factsheet voor omgaan met verwarde personen ontwikkeld. Daarin noemen we samenwerkingsafspraken met de GGD. En geven we antwoord op wat wij doen en wanneer je de GGD erbij moet betrekken.’
Integraler werken
Ook maakt het professionals bewust van specialistische kennis van collega’s. Bos: ‘Niet iedereen hoeft bijvoorbeeld specialistische kennis over schuldhulpverlening te hebben. Het is wel belangrijk dat je schuldenproblematiek kunt signaleren en weet welke vragen je moet stellen. Op het moment dat het nodig is om een betalingsregeling te treffen, haal je bijvoorbeeld wel je collega met die expertise erbij. En doordat je dit met die collega bespreekt, ontwikkelt de kennis op dit gebied ook door. Daardoor ga je vanzelf integraler werken. Bovendien kom je samen op oplossingen, waar je in je eentje niet opkomt.’
Wat doe je wel en wat niet
Bos: ‘Daarnaast krijg je meer duidelijkheid over wat je rol vanuit het Sociaal Wijkteam is en wanneer je andere organisaties moet betrekken vanuit hun expertise en opdracht.’ Van der Sluijs: ‘Als Sociaal Wijkteam zijn we heel toegankelijk en laagdrempelig. Dat maakt dat we voor heel veel dingen worden gevraagd. Maar dat betekent niet dat je altijd alles helemaal alleen hoeft te doen. De bouwstenen helpen dan ook om scherp te krijgen wat onze rol is en wat andere organisaties kunnen doen. Daarbij gaan we echt uit van wat het beste is voor de inwoner. Tegelijkertijd is het belangrijk dat een kennisbouwsteen geen afvinklijstje wordt. Het is vooral informatie die ons onder andere ondersteunt om beslissingen op te nemen.’
